حسابداری اجتماعی

حسابداری اجتماعی :Social Accounting یا حسابداری اجتماعی در واقع شاخه ای از حسابداری است که نحوه تأثیر فعالیت های یک حرفه یا شغل را بر جامعه بررسی می کند . در این حوزه شما به بررسی انواع دارایی و بدهی هایی که در حسابداری مالی روی آن ها تمرکز می شود ، نخواهید پرداخت بلکه بیشتر روی رفتارهای هر شغل یا کسب و کار تأگید خواهید کرد . این رشته تأثیراتی را که یک شغل بر محیط اطراف خود اعمال می کند را بررسی می کند .

حسابداری اجتماعی

اگر در مجموعه شما این نوع از حسابداری اعمال می‌شود ، باید با دقت بیشتری مسائل اطراف خود را زیر نظر داشته باشید و بررسی کنید که اقدامات انجام گرفته توسط شرکت چه تأثیری بر افراد ، محیط و مکان قرار گیری مجموعه تان دارد . قابل ذکر است که این نوع حسابداری دولت ها ، موسسات غیرانتفاعی و خیریه را نیز در بر می‌گیرد .

فروض اصلی در سیستم حسابداری اجتماعی

• هر شرکت یا موسسه در قبال جامعه ای که در آن قرار دارد متعهد به انجام تعهداتی است که باید به انجام آن ها پایبند باشد.
• از آنجا که منابع در دسترس هر جامعه برای تولید یا ارائه خدمات محدود است ، بنابراین ضرورت دارد که شرکت ها ، مجموعه های تولیدی و مؤ سسات در استفاده از آن ها حداکثر بهره‌وری را داشته باشند تا ضمن جلوگیری از اتلاف منابع بتوانند منافع اجتماعی بیشتری را در مقایسه با هزینه های اجتماعی نصیب جامعه خود کنند .
• کالاهایی که در گذشته به صورت رایگان عرضه می شدند ، در این شیوه دیگر رایگان نخواهند بود . برای مثال می‌توان از آب و هوای پاکیزه نام برد که بهره‌گیری از آن نیازمند رعایت مقررات مربوط به کاهش آلودگی هوا است . پس هر واحد تولیدی باید با آلوده نکردن این منابع هزینه های اجتماعی کمتری را متوجه جامعه کند .
• تمامی جوامع حق دارند از میزان تعهدات انجام گرفته توسط هر شرکت ، واحد یا مجموعه تجاری نسبت به جامعه خود مطلع شوند و این اطلاع رسانی باید بر اساس اصول و مبانی گزارش دهی حسابداری صورت گیرد .

مبانی اصلی در سیستم حسابداری اجتماعی

مبانی اصلی در این سیستم تا حدود زیادی به حسابداری مالی شبیه است ولی لازم است تا در آن تغییراتی صورت گیرد تا هماهنگ با اهداف این رشته شود . برای مثال مفهوم شخصیت حسابداری در سیستم حسابداری مالی باید گسترده تر شده و جامعه اطراف خود را نیز در برگیرد . به عنوان مثال می توان از معادله حسابداری یاد کرد ، چرا که این معادله باید از یک سو بین واحدهای تجاری و از طرف دیگر با جامعه پیرامون آن ها برقرار شود . همچنین می توان به سود زیان هر مجموعه ، منافع یا هزینه های اجتماعی آن را اضافه نمود تا بتوان در مورد بازده سرمایه گذاری اجتماعی دراین مجموعه بررسی هایی را صورت داد .

مزیت های حسابداری اجتماعی و دلایل استفاده از آن

از جهت بررسی های تاریخی در این باره می‌توان چنین فهمید که آغاز این رشته به ابتدای دهه ۱۹۷۰ میلادی بر می‌گردد ، امّا قبل از اینکه بحث در مورد این رشته مطرح شود ، بحث درباره مسئولیت‌های اجتماعی بیشتر مطرح بوده است ، به گونه ای که ما هم اکنون می‌توانیم ریشه و اساس این شاخه را مربوط به مسئولیت های اجتماعی هر سازمان یا شرکت بدانیم . در واقع هیچ شرکتی این اختیار را ندارد که ادا کند تنها آن ها حق استفاده از منافع اجتماعی را دارند ، چرا که تمامی مردم در این حقوق سهیم هستند و باید با توجه به مشترک بودن این منابع در بین همه مردم ، شرکت ها یا مجموعه تجاری در رابطه با استفاده از آن ها پاسخگو باشند . بررسی استفاده درست از این منافع و پاسخگویی به نحوه به کارگیری آن ها توسط حسابداری اجتماعی(حسابدار یا شرکت حسابداری) در شرکت ها صورت می گیرد .

نقش دولت در پیاده سازی حسابداری اجتماعی

دولت ها به عنوان اعمال کننده قدرت در هر جامعه می‌توانند از طرق زیر اعمال نفوذ خود را در اجرایی شدن حسابداری اجتماعی عملی سازند .

• معرفی کردن فعالیت‌های غیر قانونی و اجتماعی
• تصویب و اجرایی کردن قوانین برای محدود کردن فعالیت های که به ذات برای جامعه مفید هستند ولی عمل به آن‌ها به صورت نامحدود می‌تواند برای سلامت جامعه و افراد زیانبار باشد
• در نظر گرفتن مجازات برای فعالیت‌های که هزینه های اجتماعی را بر افراد تحمیل می کنند و در برخی موارد نیز اثرات منفی را به دنبال دارند . برای مثال اعمال مالیات مضاعف بر این گونه فعالیت‌ها می‌تواند تا حدود زیادی گسترش آن ها را تحت کنترل قرار دارد .

مشکلات موجود در راه پیاده سازی حسابداری اجتماعی

از جایی که قانونی مشخص برای اجرای روش ها ، جهت گزارشگری حسابداری اجتماعی تاکنون معرفی نشده است می توان ۴ علّت زیر را به عنوان عوامل عدم پیشرفت گزارشگری در این حوزه معرفی نمود .

• تعریف نشدن نوع گزارش اعم از مالی یا غیر مالی
• تعیین نشدن میزان اطلاعات ارائه شده
• معرفی نشدن یک شاخص یا معیار برای مقایسه میان شرکت های مختلف
• عدم کیفیت گزارش های اجتماعی ارائه شده به دلیل سلیقه ای بودن تهیه آن ها و عدم وجود قانون مشخص به این منظور

راهکارهای پیشنهادی برای اجرای هرچه بهتر حسابداری اجتماعی

با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه گزارش ها حاکی از این است که حسابداری اجتماعی در بیشتر موارد ، بیشتر به صورت محدود و با هدف حداکثر کردن ثروت سهامداران به کار گرفته می شود . برخی تحقیقات نیز نشان داده اند که بیشتر مدیران معتقدند که فشارهای اجتماعی باعث شده است تا آن ها نسبت به مسئولیت های اجتماعی بیشتر پاسخگو باشند . بنابراین با توجه به تمایل مدیران شرکت ها به ارائه این گزارشات ، در نتیجه فشارهای اجتماعی و وجود محدودیت ها برای ارائه آن ها به نظر می‌رسد قانونگذار باید برخی قوانین را در این زمینه تدوین کند تا شرکت ها مجاب به ارائه این نوع گزارشات باشند ، در واقع با تصویب قوانین الزام آور می توان شرکت ها را به سوی ارائه این گزارشات سوق داد .