حسابرسی عملیاتی در ایران ، تنها نوع حسابداری که عملکرد یک مدیر را تحت شعاع قرار می دهد حسابداری عملیاتی خواهد بود ؛ در ادامه با ما همراه باشید تا به معرفی این شاخه از حسابداری و تاریخچه نچندان کهن حسابرسی عملیاتی در ایران بپردازیم .
برای یک حسابرس عباراتی مانند اثر بخشی و کارایی ناآشنا نیست ، زیرا آن ها درعملیات حسابرسی همواره سعی کرده اند رسیدگی های خود را بصورت کارا (تآثیرگذاری حداکثر با کمترین هزینه) و اثربخش (کشف اشتباهات و یا تحریف های مهم در صورت های مالی به میزان از قبل تعیین شده) به اتمام برسانند ؛ همچنین در عصرکنونی به عللی نظیر فعالیت واحدهای تجاری در بازار آزاد ، رفع موانع تجاری و ترکیب شدن بازارها با یکدیگر که روزانه شاهد آن هستیم ، حرفه حسابداری عملیاتی اهمیت زیادی یافته است و مدیران شرکت ها بدون دستیابی به سطحی از کارایی و اثر بخشی و صرفه های اقتصادی ، قادر به مدیریت بهینه منابع نخواهند بود.
مدیران مسؤلیت هایی نظیر اداره کردن برنامه ها و طرح های سازمان را دارند و تمام تلاش آن ها در دستیابی به اهداف مجموعه و جلب رضایت خاطر مشتریان است ؛ لذا در این راستا فعالیت ها و وظایف مختلفی را بر عهده می گیرند.
بهترین مدیران همیشه برای رسیدن به بالاترین سطح از بهره وری تلاش می کنند و در این راستا باید وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهند . انجام وظایف همیشه برای مدیران به دور از مشکل نخواهد بود ، چون که برآورده کردن نیاز مشتریان و پاسخ گویی به آن ها نیازمند فدا کردن منابع متعددیست. با توجه به این که مشتریان مختلف سطح نیازها و انتظارات متفاوتی دارند ، به همان میزان هم مصرف منابع را تغییر و مشکلات کار را دو چندان می کنند ، به همین دلیل مدیران برای دستیابی به اهداف خود ، نه تنها باید روی تخصیص منابع مالی دقت لازم را به خرج دهند بلکه باید بر روی بهینه سازی منابع انسانی نیز این اهتمام را داشته باشد .
علل تقاضای روز افزون برای خدمات حسابداری عملیاتی در ایران و جهان :
- سوق دادن مدیران به توجه بیشتر به رعایت صرفه های تجاری ، اثر بخشی و سودمندی در بنگاه های اقتصادی و به ویژه در بخش عمومی
- افزایش تجربه های حسابرسان مستقل در زمینه شناسایی واقعیت های موجود در حسابرسی مالی و ارائه راهنمایی به مدیران
سه ویژگی کارایی ، اثر بخشی و صرفه های اقتصادی جزء جدا نشدنی حسابداری عملیاتی هستند و تمامی این سه جزء باید بخشی از عملکرد عادی مدیریت در بخش خصوصی و عمومی باشند . از حسابداری عملیاتی برای تحقق اهداف مختلفی استفاده می شود ، بنابراین اگر ما بیاییم دستور العملی استاندارد شده و مفصل برای حسابداری عملیاتی بنویسیم ، علاوه بر این که وقت زیادی را به این کار اختصاص خواهیم داد ، شاید جز این که در موارد معدودی دارای اثر بخشی خواهد بود فایده ای دیگر نخواهد داشت . در کل برنامه های حسابداری عملیاتی ، برای شرایط خاص از یک سازمان ، مؤسسه یا شرکت بررسی و تدوین می شوند که بطور معمول تنها باید یک بار از آن ها استفاده شود . از برنامه های حسابرسی استاندارد شده و پرسش نامه ها تنها برای بخش هایی از فرآیند حسابداری عملیاتی ، به آسانی و به نحوی اثر بخش می توان استفاده نمود .
پیش شرطهای اجرای حسابداری عملیاتی در یک شرکت :
در زمان مراجعه حسابرس عملیاتی برای ارزیابی عملکرد مدیریت بنگاه اقتصادی ، یا شرکتی در بخش عمومی ، مدیریت آن مؤسسه لازم است تا از معیارهای مورد استفاده حسابرسی عملیاتی در طی انجام مراحل آن مطلع باشد . اطلاع مدیریت از این معیارها سبب می شود که حسابداری عملیاتی بیش از پیش واقعی تر ، بی طرفانه و مستدل شده باشد و یافته های حسابداری نیز از اعتبار بیشتری برخوردار باشند.
در زیر تعدادی از معیارهایی را که مدیران باید به آن آگاهی داشته باشند را مورد بررسی قرار می دهیم :
- مدارک و اسناد مربوط به برنامه ریزی
- قوانین و مقررات دولتی
- قوانین و مقررات کاربردی
- روش های مورد پذیرش مدیریت
- اصول مورد قبول حسابداری
- استانداردهای مصوب سازمان حسابرسی
- گزارشات تحقیقاتی دانشگاه ها که توسط مجامع حرفه ای منتشر می شود
- استانداردهای عملکرد تعیین شده توسط مدیریت شرکت
- مطالب علمی در دسترس در باره موضوع حسابداری عملیاتی و استاندارد های آن
- گفت و گو با متخصصان حسابرسی عملیاتی
اجرای حسابرسی عملیاتی در ایران ( ۷۰ شرکت دولتی ) :
از آنجا که حسابداری عملیاتی به ارزیابی عملکرد مدیران در شرکت ها و سازمان های مختلف می پردازد تا مشخص کند مدیران یک شرکت تا چه اندازه توانسته اند از امکانات موجود استفاده کنند و به اهداف خود برسند ، برای اولین بار کشور در دولت یازدهم در ۷۰ شرکت دولتی توسط سازمان حسابرسی ، حسابرسی عملیاتی انجام شد.
وزیر اقتصاد و دارایی دولت یازدهم به عنوان یکی از دستاوردهای مهم این وزارتخانه ، بررسی ۷۰ شرکت دولتی به منظور پاسخگویی مدیران این مجموعه ها در نحوه مدیریت منابع ملی را به عنوان یکی از افتخارات مجموعه تحت نظر خویش معرفی کرده است .
در مرحله اول حسابرسی عملیاتی در ایران ۳۰ شرکت معرفی شدند و در مرحله دوم با ابلاغ معاون اول رئیس جمهور ۴۰ شرکت دیگر موظف به انجام حسابرسی گشتند .
در برنامه پنجم توسعه نیز این موضوع به صراحت مورد تاکید قرار گرفته و دولت موظف شده است تا شرکت های خود و کلیه مجموعه های پذیرفته شده در سازمان بورس را ملزم به حسابداری عملیاتی کند .
همین امر سبب شد تا سازمان حسابرسی با استفاده از تجربه کشور های پیشرفته در این زمینه ، به تدوین استانداردهای حسابداری عملیاتی اقدام کند ؛ بنابراین در سال ۱۳۹۰ بخشی از استاندارد های پذیرفته شده حسابرسی کشور امریکا را که توسط دیوان محاسبات این کشور تهیه و منتشر شده بود را در داخل کشور ترجمه و بومی سازی کردند .
موانع و مشکلات حسابرسی عملیاتی در ایران :
- موانع و مشکلات مربوط به شرکت ها
مشکلات موجود اعم از عدم آگاهی و شناخت مدیران به این نوع حسابداری و نبود جایگاه مناسب سازمانی برای حسابرسی عملیاتی در این شرکت ها
- موانع و مشکلات مربوط به کارگزاران حسابداری عملیاتی
شواحد حاکی از آن است که سازمان ها تنها درگیر حسابداری مالی بوده و به حسابداری عملیاتی توجهی نداشته اند
- مشکلات مربوط به دست اندرکاران حرفه حسابرسی و ناظر بر بورس
فراهم نبودن بستر لازم توسط این سازمان ها برای اجرای حسابرسی عملیاتی در ایران عمده ترین ایراد وارده به آن ها است.
نظری وجود ندارد