روش ارزش ویژه حسابداری : به عنوان یکی از شیوه ها در امور مالی می توان به روش ارزش ویژه حسابداری اشاره کرد . در واقع این شیوه جزئی از حسابداری سرمایه گذاری است و زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که سرمایه گذار نتواند کنترل کاملی را بر روی دارایی های خود داشته باشد . در واقع در این روش سرمایه گذار بر روی دارایی خود تأثیرگذار هست ولی نمی تواند کنترل زیادی روی آن ها داشته باشد ، برای نمونه می‌توان به شرکت های مادر و تابعه اشاره کرد .
روش ارزش ویژه حسابداری
اگرچه این مثال به صورت کلی بیان شده است ولی یک سرمایه‌گذار تنها در صورتی می‌تواند تأثیر بالای روی سرمایه یک شرکت داشته باشد که حداقل ۲۰ تا ۵۰ درصد از سهام شرکت و یا حق رأی آن را در اختیار داشته باشد . با این وجود حتی اگر یک سرمایه گذار کمتر از ۲۰ درصد از سرمایه شرکت را دارا باشد ولی همچنان دارای تأثیر قابل توجهی را بر روی فعالیت آن باشد ، خواهد توانست تا از روش ارزش ویژه ، به جای روش هزینه ها در حسابداری خود استفاده کند .
استثنا در بکارگیری روش ارزش ویژه حسابداری
در کل سرمایه گذاری در اشخاص وابسته و یا مشارکت های – خاص- تنها باید با استفاده از روش ارزش ویژه در گزارشات مالی تلفیقی توسط به کار گرفته شود .
ارگان ها با سرمایه‌گذاری‌های ریسک پذیر ، صندوق های مشترک سرمایه گذاری و اشخاص مشابه آن ها می‌توانند سرمایه گذاری در اشخاص وابسته و مشارکت های خاص را از طریق روش ارزش منصفانه بدست آورند .
افراد نباید از روش ارزش ویژه در مورد سرمایه پذیری هایی که با هدف واگذاری در آینده جلب شده اند و در واقع شرایط لازم را برای قرار گرفتن در گروه سرمایه‌های لازم برای فروش را دارند ، استفاده کنند .
نکات مهم در مورد به‌کارگیری روش ارزش ویژه در شرکت حسابداری
- در هنگام استفاده از این روش ، رویه های حسابداری سرمایه گذار و سرمایه پذیر باید یکی باشد .
- تاریخ گزارشگری اطلاعات مالی توسط سرمایه‌گذار و سرمایه پذیر نباید بیش از سه ماه با هم اختلاف داشته باشد . در صورت وجود هرگونه اختلاف در این زمینه باید تعدیل های لازم را بر روی معاملات مهم بین دو تاریخ اعمال کرد .
- اگر سرمایه گذار در استفاده از روش ارزش ویژه زیان کند ، ارزش دفتری منافع سرمایه‌گذاری او کاهش پیدا خواهد کرد ولی از صفر کمتر نمی شود . البته زیان های بیشتر نیز تا زمانی به عنوان بدهی سرمایه گذاری تعیین می‌شوند که سرمایه گذار متعهد شود تا زیان ها را تعین کند یا پرداخت‌های را به جای سرمایه پذیر به این منظور انجام دهد .
روش ارزش ویژه چگونه عمل می کند؟
در روش ارزش ویژه برخلاف روش تلفیقی ، روند ادغام حساب ها در آن وجود ندارد ؛ به جای آن سرمایه گذار متناسب با سرمایه خورد و ارزش ویژه سرمایه پذیر سرمایه گذاری را گزارش خواهد کرد . البته سرمایه پذیر هر چقدر که دارای سود یا ضرر باشد حساب سرمایه را به میزان متناسب با سهام سرمایه گذار افزایش خواهد داد که از آن به عنوان افزایش ارزش ویژه یاد می‌شود .
کاربردهای روش ارزش ویژه حسابداری
امور حسابداری سرمایه‌گذاری در واحد تجاری وابسته باید با روش ارزش ویژه انجام شود ، مگر در مواردی که
- واحد سرمایه‌گذار خود واحد تجاری فرعی بوده و یا اینکه کاملاً متعلق به واحد دیگر باشد . در صورتی که واحد تجاری فرعی شعبه با مالکیت کمتر از ۱۰۰ درصد سهام باشد ، سایر سهامداران با وجود آگاهی از مقصد واحد سرمایه گذار در عدم بکارگیری از روش ارزش ویژه می توانند با آن مخالفتی نکنند .
- زمانی که سهام یا اوراق قرضه واحد سرمایه گذار در بورس اوراق بهادار یا سایر بازارها در دسترس عموم مردم قرار نگیرد و معامله نشود .
- زمانی که واحد اصلی سرمایه گذار ، گزارش های مالی تلفیقی را که در دسترس عموم قرار می‌گیرد بر طبق استانداردهای حسابداری تهیه کند
- بعد از اعمال روش ارزش ویژه ، هرگونه سرمایه گذاری در واحد تجاری وابسته که تحت عنوان نگهداری شده برای فروش نشود ، باید بر مبنای حداقل ارزش دفتری و بر اساس روش ارزش ویژه یا خالص ارزش فروش محاسبه شود .
- واحدهای سرمایه گذار باید از زمانی که تسلط خود را بر واحد های سرمایه پذیر تا مدت زیادی از دست می دهند ، باید استفاده از روش ارزش ویژه را متوقف کنند . از این تاریخ به بعد حسابداری سرمایه گذاری ، تابع استاندارد شماره ۱۵ حسابداری خواهد بود
- حسابداری سرمایه گذاری در واحدهای تجاری وابسته در زمان محسوب شدن به عنوان واحد تابعه به روش ارزش ویژه محاسبه خواهد شد.
در میان استاندارد های حسابداری می توان به شماره ۲۰ از آن ها اشاره کرد ، چرا که این شماره با الزامی کردن بکارگیری روش ارزش افزوده ویژه جهت شناسایی سرمایه گذاری در واحد های تجاری وابسته و برای حذف اغلب معافیت های در نظر گرفته شده در استاندارد های قبلی در رابطه با استفاده از این روش ، تأثیر بسزایی در نحوه ارائه و مزمون گزارشات مالی شرکت های تجاری وابسته دارد . اهمیت حذف کردن سود و زیان های تحقق نیافته در معاملات با شرکت های وابسته و الزام واحد های سرمایه گذار مشمول این استاندارد در بکارگیری روش ارزش افزوده از جمله مهم ترین اثرات این استاندارد می باشد .
در پایان قابل ذکر است که به طور معمول از یکی از دو روش اصلی حسابداری یعنی بهای تمام شده و یا روش ارزش ویژه حسابداری ، برای سرمایه گذاری در سهام عادی استفاده می شود . اگر از روش بهای تمام شده استفاده کنیم ، حسابداری سرمایه گذاری ، براساس مفاد استاندارد حسابداری (FASB) تحت عنوان حسابداری سرمایه گذاری معین در اوراق قرضه و سهام انجام می شود . اگر برخلاف مورد قبل به این منظور از روش ارزش ویژه استفاده شود ، حسابداری سرمایه گذاری بر مبنای (APB) و تحت عنوان روش ارزش ویژه برای سرمایه گذاری در سهام عادی انجام می گیرد که به وسیله استاندارد حسابداری با عنوان تلفیق شرکت های فرعی با اکثریت سهام تحصیل شده اصلاح می شود .