فرمول های حسابداری

فرمول های حسابداری : فرمول چیست ؟ ماهیت فرمول های حسابداری چه می باشد ؟ آیا برنامه خاصی برای تولید و استفاده از آن ها وجود دارد ؟ کاربرد این پدیده چیست ؟ آیا استفاده از آن ها الزامیست یا به عنوان امری پشتیبان و سلیقه ای مورد استفاده حسابدار قرار می گیرد ؟ در این یادداشت قصد داریم تا به این سوالت پاسخ دهیم ، پس با ما همراه باشید !

فرمول های حسابداری

فرمول که طبق تعریف موجود در فرهنگ دهخدا عبارت است از قاعده ، دستور ، سرمشق یا نمونه و سایر مفاهیم مترادف آن ها ، مجموعه ای از قوانین به اثبات رسیده و جهان شمولی می باشد که با توجه به قوانین علمی – مثلاً ریاضی ، فیزیک یا شیمی – به اثبات رسیده اند و می توان با قرار دادن داده های مورد نظر خود به جای متغیرهای آنان ، به پاسخی کاربردی و قابل قبول دست یافت .

به عنوان مثال زمانی که یک مهندس مکانیک با انواع و اقسام فرمول ها و اطلاعات مکانیکی ، استاتیکی ، سینماتیکی و هر چیزی که مربوط به سکون و حرکت یک جسم است در ارتباط می باشد ، چنانچه در پی ساخت محصول جدیدی برآید نیازی ندارد تا همه مفاهیمی فیزیکی را از اول روی پدیده مذکور امتحان کند ، چرا که اولاً محدودیات فراوانی سد راه وی می شوند و ثانیاً محاسبه عملی این اطلاعات به صورت عینی و عملی بواسطه وجود فرمول ها ضرورتی ندارد . در این مثال ، این فرد می تواند با بدست آوردن جرم ، وزن ، چگالی ، نیروهای مختلف ، سرعت اولیه و ثانویه ، شتاب و مجموعه متغیر های فیزیکی یک جسم یا پرتابه ، به کمک فرمول های فیزیکی پاسخ سوالات خود را یافته و یا برخی از آن پارامترهای غیر قابل دسترسی را پیش بینی کند .

با توجه به این توضیحات ، دانستیم که فرمول به عنوان الگو و اسلوبی که ورودی خاصی به آن داده و خروجی منحصر بفردی با توجه به این داده ها به ما بر می گرداند ، سبب می شود تا محاسبه ، تجزیه و تحلیل ، پیش بینی رویداد ها و پاسخ سوالات برای ما بسیار راحت تر شده و با استناد به این روش های عالم گیر وقت خود را صرف اثبات حقایق پذیرفته شده و زیر بنایی علمی خاص نکنیم .

با توجه به این توضیحات باید گفت که فرمول های حسابداری به عنوان چراغ راهی که مسیر را برای شرکت حسابداری ،حسابداران ، حسابرسان و مجموعه افرادی که به نحوی با سامانه سود و زیان و بده و بستانکاری در ارتباط هستند روشن می نماید ، سبب می شوند تا علاوه بر اینکه فهم فعل و انفعالات و عملکرد مالی یک فرد یا مجموعه برای آن ها نمایان شود ، موجبات حرکت همه آن ها – در سراسر جهان – را در مجرایی مشخص و مسیری مشترک که برای همگان یکسان است فراهم می آید .

در ادامه باید گفت که چنانچه حسابداری دو طرفه که بر اساس ماهیت بدهکاری و بستانکاری اعمال و افراد در همه جای دنیا مرسوم بوده و استفاده می شود را به عنوان بستر اصلی فعالیت های خود در نظر بگیریم ، معادله اساسی حسابداری یا basic accounting equation که از آن تحت نام « معادله ترازنامه » هم یاد می شود الگوی مورد نظر ما در طبقه بندی اطلاعات و یافتن جایگاه کارفرما در میان مجموعه بدهی ها و طلب هایش می باشد . در این معادله که

می باشد ، اگرچه این معادله ساده همانند فرمول های سنگین ریاضی دارای متغیر های فراوان و اعمال ریاضی پیچیده ای نیست ، اما دارای چنان کاربردی در راستای نظم و ترتیب بخشیدن به حساب و کتاب انسان هاست که به اهمیت برخی از آن ها طعنه می زند .  در این معادله هر پدیده ای که ماهیت یک شئ یا مبلغ تحت اختیار و تملک شما را داشته باشد «دارایی» نامیده می شود . به عنوان مثال همه اموال یک فرد یا مجموعه ، منابع مالی آنان که به طرق مختلف خودنمایی می کند و حتی مطالبات ایشان که روزی به آن ها بر می گردد ، جملگی در سمت راست فرمول های حسابداری قرار می گیرند . این در حالیست که این دارایی ها که از حقوق صاحبان سهام یک بنگاه اقتصادی مانند یک شرکت سهامی خاص و بستانکارانی تامین می گردند ، در ازای تعهداتیست که به آن ها داده اند . چنانچه این وعده های قانونی را بدهی بنامیم ، هرآنچه که این مجموعه مازاد بر بدهی کسب کرده و یا به داشته های خود اضافه کند ، تحت نام سرمایه شناخته می شوند .

نهایتاً در تفسیر یکی از اصلی ترین فرمول های حسابداری باید گفت که این توضیحات مکتوب و دو کفه ترازو به ما می گویند که ارزش همه دارایی های ما با مجموع بدهی های ما به دیگران و اندوخته ای که به عنوان سرمایه کنار گذاشته ایم برابر بوده و اگر قصد به دست آوردن یکی از آن ها را داریم ، توجه به دو عامل دیگر الزامی می باشد . بدیهیست که بنا به قوانین ساده حل معادله ، چنانچه تنها یکی از این متغیر ها مد نظر باشد ، آن را در همان سوی معادله نگه داشته و دو عامل دیگر را به آن سوی مساوی می بریم :

بدهی – دارایی =  سرمایه

سرمایه –  دارایی = بدهی

چنانچه در میان فرمول های حسابداری این فرمول را به عنوان ریشه و منبع تولید همه گزاره های دیگر در نظر بگیریم ، با توجه به ماهیت فعالیت ها و همچنین نوع کار یک مغازه دار ، موسسه ، مجموعه غیر انتفاعی و حتی هسته مرکزی یک دولت می توان فرمول هایی فرعی را هم از آن استخراج کرد . به عنوان مثال ” هزینه ها – درآمدها =  سود و زیان ” به عنوان یک فرمول فرعی که با تعریف نقش هریک از عوامل موجود به جای مفاهیم اصلی جایگذاری شده اند ، سبب می شود تا یک مجموعه خدماتی دریابد که در یک دوره مشخص مالی آیا فعالیت هایش سود ده و مفید بوده و یا برعکس !

در پایان لازم به ذکر است که برنامه های فراوانی برای تعمیم این فرمول ساده وجود دارد اما در این بین “اکسل” به دلیل دسترسی آسان تر ، فهم ساده تر و همچنین کاربردهای بیشتر از سایر رقبای خود محبوب تر است . همچنین باید اضافه کرد که فرمول های حسابداری مبحثی اضافه بر سازمان یا سلیقه ای در حسابداری نیستند ، بلکه خودشان معنا ، مفهوم و ذات حسابداری بوده و قدم گذاشتن در این مسیر بدون تسلط به آن ها ممکن نخواهد بود .