هزینه یابی حسابداری

هزینه یابی حسابداری :در تمامی مقالات و یادداشت هایی که تا کنون پیرامون حسابداری و شاخه های متعدد آن نگاشته ایم ، همواره هزینه ها به عنوان ارکان اصلی ثبت عملیات های مربوطه و تهیه گزارشاتی به منظور تسلیم به مقامات بالادستی یا سازمان های ذیصلاح مورد توجه قرار گرفته اند . طبق تقسیم بندی های حسابداری کلاسیک ، هزینه های انجام گرفته به عنوان وجهی که از جیب کارفرما به منظور تولید یک کالا یا مقدمات عرضه یک خدمت می رود ، باید از مبلغ نهایی فروش کم شود تا سود حاصل از ارائه هریک از آن ها به صورت واحدی به دست بیاید . این در حالیست که همه چیز همواره به این سادگی ها نبوده و محاسبه خود همین مبلغ تمام شده یا هزینه ها نیز دارای پیچیدگی های فراوانی می باشد . از این روی در خدمات مالی مهارتی به نام هزینه یابی وجود دارد که سبب می شود تا موسسه حسابداری یا دیگر عوامل پیشبرد این هدف بتوانند واقعی و مستندترین سطح هزینه صرف شده را به دست آورند .

هزینه یابی حسابداری

فرض کنید در یک شرکت تولید کننده محصولات زینتی و دکوری های نورانی ، گروهی در پی طراحی ، ساخت و فروش انبوه آباژورهایی پست مدرن با ماده اولیه پروفیل های فلزی هستند . طبیعیست که پس از طرح نظرات اولیه و برپایی یک طوفان ذهنی بین اعضاء ، طرح توجیهی این کار در آمده و تصمیماتی مبنی بر شروع کار اتخاذ می شوند . در چنین شرایطی ، علاوه بر مواد اولیه ای که در ساختار این چراغ ها استفاده شده و می بینیم  (مانند قسمت های فلزی ، کلاهک پارچه ای ، قطعات سامانه روشنایی ، بسته بندی و … ) ، هزینه های دیگری نیز صرف می شود که شاید به چشم نیایند ، اما عملاً با کنار یکدیگر قرار گرفتن مبلغ زیادی می شوند . به عنوان مثال هزینه طراحی های سه بعدی ، هزینه ساخت نمونه های اولیه ، هزینه مواد مصرف شدنی در خلال پروژه ساخت و در لایه ای عمیق و با نگاهی موشکافانه تر هزینه اجازه انبار ، هزینه آب و برق کارگاه ، دستمزد کارگران ، هزینه مواد مصرفی مانند هزینه چسب – میخ و سایر محصولات به ظاهر بی اهمیت ، هزینه باربری و حمل و نقل و … از جمله مخارجی هستند که به صور فیزیکی دیده نشده و روی محصول نهایی قابل لمس نیستند ، اما بدیهیست که محصول مذکور ماحصل  مصرف و بهره مندی از همه آن ها بوده و نمی توان نقش هریک از آن ها را در این موفقیت نادیده گرفت .

از این روی در هزینه یابی حسابداری پس از اینکه تعریفی تخصصی تر برای این مواد مصرف شدنی ارائه شد ، دو روش کلی و پرکاربرد نیز پای به میدان کارزار گذاشته و بدین ترتیب روند یافتن هزینه ها با متدی علمی و یکپارچه دنبال شد . در ادامه این مطلب به معرفی این دو روش خواهیم رسید ، اما پیش از آن لازم است تا با مفهوم سربار ساخت آشنا شویم .

• هزینه های سربار ثابت یا غیر مستقیم در هزینه یابی حسابداری

در امر ساخت و تولید ، گاهی هزینه هایی وجود دارند که تابعی از تعداد تولیدات نمی باشند ، یعنی چه خط تولید تنها یک محصول تولید کند و چه هزاران نمونه ، این مخارج وجود دارند و از طرفی هم نمود ملموس و قابل سنجشی ندارند . این هزینه ها که مستقیماً در امر تولید دخالت ندارند عبارت اند از هزینه بیمه کارگر ، ساختمان یا ماشین آلات ، هزینه استهلاک سازه و دستگاه ها ، هزینه های تعمیرات و نگهداری ، حقوق و … که همواره وجود داشته و تابعی از تعداد تولیدات نیستند .

• هزینه های سربار متغیر یا مستقیم هزینه یابی حسابداری در شرکت حسابداری

با درک مفهوم سربار ثابت ، حدس زدن ماهیت سربارهای متغیر دشوار نیست . در اینگونه هزینه ها ، با اضافه شدن تولیدات ، میزان مواد مصرفی هم افزایش یافته و در نتیجه هزینه های آن ها هم افزایش می یابد . حال چرا این هزینه ها سربار نامیده شده اند ! چرا که وجودشان آنچنان از سوی مصرف کنندگان بدیهیست و مصرفشان ضروری می باشد که با عدم تولید ارزش افزوده و نیارمندی به پول برای ابتیاع آن ها ، سطح دارایی های کارفرما را نیز کاهش می دهد . همانطور که پیشتر گفتیم ، الکترود جوشکار ، چسب ، پیچ و مهره و حتی نخی که در تولید البسه استفاده می شود از جمله هزینه های سرباز متغیر می باشد .

هزینه یابی جذبی

با عنایت به دو تعریف فوق باید گفت که هزینه یابی جذبی به نوعی روش برای برآورد کردن مجموع مخارج پدیدار شدن یک خروجی گفته می شود که در آن علاوه بر مواد اولیه که قیمت مشخصی به ازای هر کالا دارند ، هزینه های سربار ثابت و متغیر هم در آن ها حساب شده و همه وجوهی که به نحوی در صنع آن نقش داشته اند محاسبه می شوند . بدیهیست که در چنین شرایطی ، چنانچه محصولاتی با تیراژ بیشتر و در مدت زمان کوتاه تری ساخته شوند هزینه های کمتری برای مجموعه در بر داشته و چنانچه این تعداد کمتر شود ، هزینه های تقسیم شده به عددی کوچکتر ، بار بزرگتری روی هر محصول اعمال خواهد کرد . گفتنیست که در این روش سود و زیان تابعی از میزان فروش بوده و چنانچه کالایی در انتهی سال به فروش نرسد ، سربار ثابت دوره جاری به دوره بعدی منتقل می شود .

هزینه یابی مستقیم یا متغیر

در این روش همانطور که از نامش بر می آید ، هزینه ها به طور مستقیم با کمیت کالا ها در ارتباط است ؛ بدین ترتیب که هزینه ها با افزایش تعداد ساخت بالا رفته و با کاهش تعدادشان کم می شود . در این روش هزینه های سربار برخلاف روش قبلی که تقسیم بر تعداد می شد ، به عنوان هزینه های دوره ای در نظر گرفته شده و در نهایت وارد محاسبات شرکت حسابداری می شود .

هزینه یابی حسابداری در پی تحقق اهداف فراوانی انجام می گردد که از مهمترین آن ها می توان به قابلیت ارزیابی مدیران و قیمت گذاری داخل مجموعه ای که با هزینه یابی متغیر نتیجه بهتری می دهد و بهبود کیفیت تصمیم گیری ها در امر خرید از بیرون یا ساخت در داخل و همچنین یکپارچه کردن استانداردی پذیرفتنی میان همه ذینفعان که با هزینه یابی حسابداری جذبی ثمره بهتری دارد اشاره کرد .